Bạn có biết rằng Alice in Wonderland là cuốn tiểu thuyết tiếng Anh thứ 2 được dịch nhiều nhất? Nó được dịch ra 174 ngôn ngữ, từ Afrikaans đến Zulu. Chỉ Pilgrim’s Progress được dịch ra nhiều hơn.
Tên cuốn sách không phải lúc nào cũng giống nhau.
Đôi khi, một bông hồng được gọi bằng một cái tên khác lại có mùi hương ngọt ngào hơn. Chọn một cái tên quen thuộc có thể giúp cả hai nhân vật chính và thương hiệu cũng như thu hút khán giả địa phương. Như câu chuyện của bà được dịch sang những ngôn ngữ khác nhau thì "Alice" không phải lúc nào cũng là Alice. Một số dịch giả chọn một tên địa phương để thay thế. Dưới đây là một số ví dụ:
Hungarian (bản 1935): Évike
Russian (bản 1879): Sonja
Russian (bản 1923): Anja
Swahili: Elisi
Cockney Rhyming Slang: Crystal
Danish: Maries
Marathi: Jaai
Quyết định có địa phương hóa hay không một công ty hay tên sản phẩm có thể rất khó khăn. Nếu bạn đã nổi tiếng toàn thế giới, bạn có thể quyết định chỉ định vị chính tả. Hoặc, bạn có thể không muốn thay đổi bất cứ điều gì. Điều đó nói rằng, ngay cả một số thương hiệu lớn nhất thế giới tự do chọn tên gọi khác nhau ở các nước khác nhau. Bài viết này từ Business Insider đã có những ví dụ tuyệt vời.
Những thứ hài hước gần như mất tích trong bản dịch
Hài hước là một trong những thứ rất khó dịch. Những câu nói đùa, chơi chữ và châm biếm Victoria trong Alice in Wonderland đã bị dịch hỏng trong suốt 150 năm qua.
Ví dụ, năm 1866 Lewis Carroll đã viết thứ cho nhà xuất bản của ông, nói rằng "Bạn bè ở đây [Oxford] dường như nghĩ rằng cuốn sách không thể dịch sang tiếng Pháp hoặc Đức:...Các trò chơi chữ và các bài hát đang là chướng ngại chủ yếu"
Điều đó nói rằng, một dịch giả tốt thường có thể đưa ra một giải pháp đơn giản chỉ là cảm hứng.
Thích ứng để vẫn liên quan
Như chuyên gia dịch thuật Emer O'Sullivan nói với tạp chí Smithsonian, "Tất cả các bản dịch là sự thích nghi." Người dịch không thể và không luôn hướng tới dịch word-for-word. Dịch các kinh nghiệm tổng thể, tin nhắn và tác động của một phần nội là quan trọng hơn. Làm thế nào để làm việc này trong thực tế đời sống? Hãy nhìn vào những "dịch lại" của cảnh cảnh bữa tiệc trà của Mad Hatter trong Alice in Wonderland.
Đây là bản gốc:
“Twinkle, twinkle, little bat! How I wonder what you’re at!
Up above the world you fly, Like a tea-tray in the sky. Twinkle, twinkle"
Đó là một phiên bản vô nghĩa của một vườn ươm vần tiếng Anh truyền thống. Làm thế nào để bạn dịch nó cho những người chưa bao giờ nghe nói "Twinkle, Twinkle, Little Star?"
Như Smithsonian chỉ ra, bạn có hai lựa chọn:
Foreignisation, dịch thuật văn bản gốc càng sát càng tốt (mặc dù có lẽ phải thay đổi nó một chút để giữ gìn sự sắp xếp theo vần gốc)
Thuần, thay đổi chi tiết để phù hợp hơn với mục tiêu ngôn ngữ và văn hóa.
Dưới đây là đoạn văn trông như thế nào khi dịch bằng phương pháp foreignisation.
Back-translated từ Croatian (thông qua tờ Wall Street Journal): Flutter, flicker, you little bat! Hey, where are you going to go, we’d like to know.
Back-translated từ Italian: Twinkle twinkle she-bat / when you’re drunken, you’re more beautiful
Trong khi đó, Một dịch giả người Đức đã đi theo con đường thuần hóa bằng cách nhại lại một bài hát trẻ em của Đức, O Tannenbaum:
O parrot, o parrot!
How green are your feathers!
You’re not only green in times of peace,
But also when it snows plates and pots.
Các loại nội dung khác nhau đòi hỏi các chiến lược dịch khác nhau. Điều này không phải là không phổ biến cho các doanh nghiệp cố gắng sử dụng giải pháp máy dịch miễn phí như "Google Translate". Nhưng bạn có muốn tin tưởng một máy tính để chọn chiến lược của bạn? Không phải là một ý tưởng hay! Dịch thuật là cái gì đó lớn hơn sự thay thế. Nếu nội dung của bạn quá phức tạp, bạn cần một chuyên gia để sắp xếp thông tin, làm cho nó dễ hiểu và dễ tiếp cận đối tượng mục tiêu.
Chúng tôi mang đến những bài học cuối cùng về Alice in Wonderland: Chọn đúng người dịch thuật. Hãy tìm một người nào đó được công nhận, có kinh nghiệm và đạo đức.
Dịch thuật Chuẩn chúng tôi có những dịch giả tài năng, đầy kinh nghiệm, những con người này sẽ mang đến cho bạn từ những bản dịch thuật công chứng hoàn hảo cho đến những bản báo cáo tài chính chuẩn xác nhất.
